"Konwersja" dysku dynamicznego na podstawowy bez utraty danych

[picasso]

Uzyskiwanie dostępu do "nieprawidłowych dysków dynamicznych"

 

Dotyczy dysków w schemacie MBR (a nie GPT!) przemigrowanych spod starszego systemu do Windows 10.
Problem możliwy także na linii dwóch systemów operacyjnych tego samego typu (np. Windows 7).

 

 

[picasso]

Kontekst problemu

 

Opis może być przydatny dla osób posiadających starsze dyski. Od dawna zbierałam się do przekopiowania danych z dysków nieużywanych komputerów i ciągle to odkładałam "na później", dopiero teraz znajdując czas. Jeden z nich to archaiczny komputer, od wieków nieuruchamiany, z 3 dyskami w schemacie MBR z partycjami NTFS pod kontrolą systemu XP. Wszystkie dyski typu IDE, ale jeden z nich (niesystemowy) był podłączony okrężnie poprzez kartę PCI (w ówczesnym czasie było to obejście limitacji obsługi "dużych dysków" pod XP bez SP) i w konsekwencji wykrywany jako "SCSI" a nie IDE.  Nie mogę sobie przypomnieć jaką metodą była tworzona partycja na tym "SCSI", czy aby nie było tam jakiś etapów z rozszerzaniem przestrzeni. Na wszelki wypadek wspominam tu o tym, gdyż ten szczególny dysk wykazał na końcu dewiację z przeliczaniem rozmiaru woluminu. *

 

Nabyłam adapter USB 3 - IDE/SATA, by móc dyski podłączyć pod mój obecny komputer z Windows 10. Tylko dysk systemowy został z biegu rozpoznany, dwa pozostałe stawiły opór. Dyski nie zostały automatycznie podmontowane w eksploratorze Komputer, a przystawka diskmgmt.msc oznajmiła, że to "nieprawidłowe dyski dynamiczne". Oczywiście prosta opcja kontekstowa aktywacji dysków zwróciła błąd "Ta operacja jest niedozwolona na nieprawidłowym pakiecie dysków" / "This operation is not allowed on the invalid disk pack".

 

 

W zastanej sytuacji nasuwało się, by zmienić typ dysków z dynamicznego na podstawowy, lecz opcje w Windows wiążą się z utratą danych. Różne elaboraty od producentów komercyjnych programów do operowania na dyskach i odzyskiwania danych punktują możliwość takiej konwersji bez utraty danych, rzecz jasna za opłatą.
 

Postawiłam dyski na nogi za pomocą prostej hex edycji MBR dysków. Moim punktem wyjścia był problem rozpisany w KB320283, a choć scenariusz odmienny i zmierza do wymazania danych, to naprowadza na trop zmiany błędnego identyfikatora partycji. W kontekście moich dysków "odwróciłam" problem, tzn. zmiana identyfikatora 42 (dynamiczny dysk w XP) na 07 (NTFS). Miejsce edycji w tablicy partycji to offset 1C2 przy jednej partycji, przy większej ilości partycji identyfikatory plasują się w tej samej pionowej linii tu pogrubionej:

 

 

Widok tablicy partycji w hex edytorze:

 

Offset(h) 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 0A 0B 0C 0D 0E 0F Tekst zdekodowany 1B0 00 00 00 00 00 2C 44 63 66 1B E8 F1 00 00 00 01 .....,Dcf.čń.... 1C0 01 00 42 FE FF FF 3F 00 00 00 82 37 FD 0D 00 00 ..Bţ˙˙?...‚7ů... 1D0 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 ............... 1E0 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 ............... 1F0 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 55 AA ..............UŞ

 

Mój dysk z jedną partycją rozpoznaną jako "dynamiczna". Przy większej ilości partycji zamiast zer pokażą się typy kolejnych partycji (przykład).

 

Dokładne szczegóły na temat budowy MBR oraz identyfikatorów partycji w materiałach MBR/EBR Partition Tables i MBR/EBR Partition Types.

 

 

 

Instrukcje edycji MBR

 

Przed podjęciem działań warto się zabezpieczyć i wykonać kopię zapasową MBR.

 

1. W diskmgmt z prawokliku na dysk pobierz Właściwości i zanotuj nazwę sprzętową:

 

 

2. Uruchom wybrany hex edytor umożliwiający otworzenie dysku. Polecam darmowy HxD w wersji portable. HxD uruchom jako administrator, w przeciwnym wypadku nie będzie możliwe odznaczenie trybu do odczytu. Z menu Dodatkowe > Otwórz dysk > odznacz Otwórz Tylko do odczytu > wybierz dysk odpowiadający nazwie sprzętowej pobranej w punkcie 1:

 

 

3. W sekcji Sektor 0 wyszukaj omawiany wcześniej fragment zawierający tablicę partycji:

 

 

Przyjrzyj się kolumnie 4 wejść z identyfikatorami partycji (offsety 1C2, 1D2, 1E2, 1F2). Upewnij się na temat ilości partycji (wejścia niezerowe) oraz jakie identyfikatory figurują. W przykładzie jest tylko jedna partycja identyfikowana jako typ "42":

 

 

Jeśli wynik odpowiada scenariuszowi, na offsecie 1C2 zaznacz 42 i wpisz 07:

 

 

W przypadku większej ilości partycji dotkniętych tym samym problemem krok do powtórzenia na kolejnych offsetach.

 

 

Potencjalne problemy: Jeśli stoi tu inny identyfikator niż 42, problem jest innego typu i należy zaprzestać działania. Np. identyfikator EE oznacza dysk GPT i działania z podmianą identyfikatora nie wchodzą w grę. Docelowy identyfikator "07" (NTFS) też nie zawsze będzie odpowiednim.
Ponadto, na moich dyskach były tylko partycje podstawowe i z braku żywego materiału nie jest tu omawiany układ z partycją rozszerzoną 0F zawierającą dyski logiczne, których to identyfikatory figurują w EBR.

 

 

4. Zapisz zmiany.

 

Potencjalne problemy: Pomimo uruchomienia edytora w trybie zapisu jest zwracany komunikat o "zabezpieczeniu przed zapisem". Pomocą może służyć diskpart i komendy wyboru dysku oraz usunięcia atrybutu tylko do odczytu.

 

 

5. Zainicjuj ponownie dysk. W przypadku podłączenia przez przejściówkę, wystarczy wyłączyć adapter i po chwili ponownie go włączyć. Jeśli dysk byłby podłączony bezpośrednio, prawdopodobnie potrzebny pełny restart komputera. W moim przypadku po ponownym włączeniu adaptera dyski natychmiastowo ożyły i pokazały sprawne partycje NTFS bez uszczerbku danych. Nie były też potrzebne żadne działania z chkdsk.

 

------->

 

 

Potencjalne problemy: Nie jest tu wykluczony przypadek, że po edycji zamiast partycji NTFS, pokaże się partycja "RAW". Zakładając brak błędów w omawianej edycji, przyczyną może być np. obszerniejsze naruszenie MBR. Na ratunek może przyjść TestDisk.
Dodatkowo, jeśli edycja nie będzie mieć żadnego wpływu, należy przywrócić pierwotny identyfikator partycji (lub zrzucić kopię zapasową MBR wykonaną przed edycją) i szukać innego rozwiązania.

 

 

Aneks *

 

Ów dysk "SCSI" po przywróceniu do życia miał niezgodność rozmiaru woluminu między diskpart i dolną listą dysków w diskmgmt (poprawny rozmiar partycji i brak nieprzydzielonej przestrzeni) a górną listą woluminów w diskmgmt i eksploratorem Windows (dysk o połowę mniejszy, choć żadnych danych nie brakowało).

 

 

 

Defekt jest głównie kojarzony z operacjami zmniejszania/rozszerzania woluminu. Tego typu rozbieżność można skorygować odpalając w cmd uruchomionym jako administrator serię komend:
 

C:\WINDOWS\system32>diskpart
 

Microsoft DiskPart version 10.0.19041.1
 

Copyright (C) Microsoft Corporation.
On computer: DESKTOP-3DJ40NK
 

DISKPART> list volume
 

  Volume ###  Ltr  Label        Fs     Type        Size     Status     Info
  ----------  ---  -----------  -----  ----------  -------  ---------  --------
  Volume 0     D   VM           NTFS   Partition   1862 GB  Healthy
  Volume 1     E   DATA         NTFS   Partition   1863 GB  Healthy
  Volume 2         Recovery     NTFS   Partition    450 MB  Healthy
  Volume 3     C   OS           NTFS   Partition    222 GB  Healthy    Boot
  Volume 4                      NTFS   Partition    508 MB  Healthy
  Volume 5                      FAT32  Partition     99 MB  Healthy    System
  Volume 6     G   Music        NTFS   Partition    189 GB  Healthy
 

DISKPART> select volume 6
 

Volume 6 is the selected volume.
 

DISKPART> extend filesystem
 

DiskPart successfully extended the file system on the volume.
 

DISKPART>

 

Oczywiście w komendzie "select volume" należy dopasować numer stosownie do swojego układu.

 

Jak widać z wyciągu, diskpart przed operacją "rozciągnięcia" woluminu i tak raportował jego poprawny rozmiar. Po wdrożeniu komendy "extend filesystem" odczyt w diskpart się nie zmienił, ale rozmiar powrócił do normy w innych partiach.